Kỹ thuật trồng và chăm sóc cây xoài

TS. Bùi Xuân Khôi - Viện phó.                                                                Viện Cây Ăn Quả Miền Nam         I.      GIỚI THIỆU: Xoài là cây ăn trái nhiệt đới, có nguồn gốc ở Ấn Độ, thích hợp với nhiệt độ từ 24-27OC, lượng mưa thích hợp <1.500mm, phân bố ít nhất có 4 tháng mùa khô trong năm, đất màu mỡ, độ pH từ 5,5-7. Tuy nhiên, xoài có thể chịu đựng và phát triển bình thường ở nhiều loại đất xấu hơn, như đất hơi phèn, mặn, nghèo dinh dưỡng nếu được chăm sóc tốt. Vùng trồng xoài phải chọn nơi tránh ảnh hưởng trực tiếp của bão, lốc xoáy, gió mạnh trên cấp 4, đặc biệt trong khoảng thời gian từ 12/4 là thời gian cây đang mang trái. Nơi chịu ảnh hưởng của gió thì phải bố trí cây chắn gió. Độ cao của vùng trồng xoài không được vượt quá 600m so với mực nước biển.            II.      GIỐNG: Một số giống xoài đang được trồng phổ biến tại miền Nam như: 1.      Xoài Cát Hòa Lộc: Xuất xứ tại Hòa Lộc-Cái Bè -Tiền Giang, giống có giá trị thương phẩm cao do trái ăn ngon, dạng trái đẹp, trọng lượng trung bình trái từ 450-500gr. Nếu được chăm sác tốt cây 20 năm tuổi có thể cho năng suất hơn 300kg. Hiện nay, giống xoài Cát Hòa Lộc thường được nhân giống bằng ghép mắt, ghép cành và chỉ sau 3 năm cây sẽ cho trái bói. 2.      Xoài Cát Chu: đây là giống trồng phổ biến tại Đồng Tháp, chất lượng ngon, năng suất rất cao (cây trên 30 năm tuổi cho năng suất từ 800-1.200kg/cây/năm), trọng lượng trái trung bình 250-350 gr, cây có sức sinh trưởng mạnh, thường được nhân giống bằng ghép mắt hoặc ghép cành. 3.      Xoài Xiêm: Tuy không được biết đến nhiều, nhưng xoài Xiêm có chất lượng trái ngon gần tương đương với xoái Cát Hòa Lộc, cho năng suất cao do tỷ lệ đậu trái nhiều. Cây có tuổi thọ và sức sống lâu dài. 4.      Xoài Bưởi: Được trồng trước đây, cây giống từ hạt nên giá cây giống rẻ. Sau gần ba năm cây cho trái bói. Xoài Bưởi dễ ra hoa đậu trái, năng suất cao. Cây 7-8 năm tuổi có thể cho năng suất trung bình từ 70-80 kg, vỏ trái có mùi hôi, vỏ tương đối dầy nên dễ bảo quản và có thể vận chuyển đi xa. Tuy nhiên, do chất lượng kém nên ít được nhà vườn chú ý. 5.      Giống nhập nội: Hiện nay, một số giống xoài nhập nội đang được khảo nghiệm và trồng thử, một số giống tỏ ra thích nghi và có thể giới thiệu vào sản xuất như xoài Nam Dork Mai, Pan Cul Sị, Khiêu xa vơi, Sok-a nan …vv…        III.      NHÂN GIỐNG: 1.      Trồng bằng hạt: Cây có thể trồng bằng hạt nhưng chậm cho trái (6 hoặc 8 năm hay đôi khi đến 10 năm, ngoại trừ giống xoài Bưởi cho trái ở 3 tuổi). Lột lớp vỏ cứng đem gieo ngay trên liếp ươm cách nhau 10cm đặt nghiêng (phần lưng quay lên trên), sau 2 tuần cây cao chừng 10cm, tách ra để lấy nhiều cây (nếu tách trễ cây phát triển yếu ớt). Cây có 4 lá xanh bứng sang khu giâm khoảng cách (30cm x 60cm) để trồng làm gốc ghép hoặc vô bầu dưỡng 1-2 tháng rồi trồng. Tuy nhiên, nên trồng xoài cây ghép để đảm bảo thuần giống và mau cho trái. 2.      Trồng bằng cây tháp: Tháp mắt và tháp cành được sử dụng rộng rãi, thu hoạch quả sau 3 năm. Mầm tháp chọn từ cây mẹ tốt năng suất cao. Chọn nhánh tốt, cắt bỏ lá, mang mắt 1 tuần trước khi lấy mầm để có mầm mạnh. Cành tháp có thể mang đi xa nhưng phải bảo quản tốt, giữ đủ ẩm. Cành được tháp phải là cành mọc mạnh, gỗ còn xanh, để vỏ tróc tốt khi tách. Cây đã tháp dưỡng 4 tháng trước khi đem trồng.          IV.      KỸ THUẬT TRỒNG: 1.      Chuẩn bị đất: Ở đồng bằng sông Cửu Long, tùy theo độ cao của đất mà làm liếp đôi hoặc liếp đơn, sao cho đảm bảo mặt liếp phải cao hơn mực nước ở thời đểm cao nhất. 2.      Đắp mô trên mặt liếp: Với đường kính 80-100cm, cao 30cm, thành phần đất đắp mô bao gồm 70% đất mặt, 30% phân chuồng, phân hữu cơ, 200-300gr DAP, 3-5 kg tro trấu. Tất cả trộn đều vun lại thành mô, trên có rơm rạ phủ lên mặt mô. Để chống mối, kiến làm tổ dưới gốc, có thể trộn thêm vào thành phần mô đất 5-10 gr thuốc Basudin hoặc Furadan. Mô được chuẩn bị trước khi đặt cây khoảng 2-4 tuần. 3.      Đất cao không lên liếp: Đào hố có kích thước rộng 70 cm, sâu 60 cm. Thành phần lắp đầy hố như trên. 4.      Khoảng cách trồng: Xoài Bưởi có thể trồng (6m x 6m), các giống xoài khác (7m x 7m) hoặc (8m x 8m) trường hợp thâm canh cao có thể trồng dầy hơn với khoảng cách (7m x 5m) hoặc (6mx 5m). Có thể trồng xen các cây trồng phụ khác để tận dụng đất trồng, tăng thu nhập ở những năm đầu. Cây trồng xen tùy vào từng địa phương, lưu ý tránh những cây tiêu hao nhiều dinh dưỡng như gừng, bắp, khoai mì, mía... 5.      Trồng cây: Đào lổ (trên mô hoặc hố) vừa bằng kích thước bầu. Trước khi trồng, dùng dao rạch bỏ túi PE đặt bầu xuống, chú ý giữ cho cây thẳng đứng. Cắm thêm nạng chống đỡ cho cây con. 6.      Tưới nước: Sau khi trồng nên tưới nước ngay, lượng nước tưới vừa đủ ẩm, không được tưới bằng ống nước có dòng nước xối mạnh làm rửa trôi, tróc gốc, đất bị váng, cây khó ra rễ. Nên phủ rơm rạ quanh gốc (cách gốc 15cm). Việc trồng mới thường tiến hành vào đầu mùa mưa, ngày nào không có mưa cần tưới đủ ẩm. V.     KỸ THUẬT CHĂM SÓC: 1.      Bón phân: Công thức bón phân cho cây xoài thay đổi tùy theo điều kiện đất, tuổi cây, sản lượng thu hoạch vụ trước và giai đoạn phát triển của cây. Cần cung cấp đủ và cân đối các nguyên tố dinh dưỡng cho cây trồng. a. Trồng mới: Sử dụng Phân Hữu Cơ Sinh Học HUMIX SCR Cải Tạo Đất bón với lượng 1,5kg/hố, trộn đều phân vào hố khoảng 2 ngày trước khi đặt cây con và sau khi xử lý đất xong. b. Giai đoạn kiến thiết cơ bản: Giai đoạn này thời gian kéo dài từ hai đến 3 năm, cây xoài không những cần cung cấp đầy đủ dinh dưỡng để phát triển mà còn cần tích tụ năng lượng để chuẩn bị cho giai đoạn ra hoa, đậu trái. Trong giai đoạn này cây xoài cần phải chăm bón để phát triển thân lá thật tốt. Sử dụng Phân Gà Xử Lý HUMIX với lượng 1,5 kg đến 2kg/cây/lần bón. Bón hai lần trong năm vào đầu mùa mưa và cuối mùa mưa. c. Giai đoạn kinh doanh: Dùng Phân HCSH HUMIX CD Cây Xoài bón vào các thời điểm sau:   -    Thời kỳ phân hóa mầm hoa: Bón với lượng 1,5kg đến 2kg     Phân HCSH HUMIX CD Cây Xoài.          -    Thời kỳ nuôi trái: Bón với lượng 2kg đến 2,5kg Phân HCSH     HUMIX CD Cây Xoài.             -    Phục hồi sau thu hoạch: Bón với lượng 1,5kg đến 2kg     Phân HCSH HUMIX CD Cây Xoài.         Cách bón: Đào rãnh sâu 5 - 10cm theo hình chiếu tán lá, tránh làm đứt nhiều rễ, rải phân rồi lấp đất lại và  tưới nước thấm đều, hoặc rải phân trên lớp đất mặt sau đó cuốc vùi vào đất và tưới nước thấm đều. d. Đồng thời bổ sung Phân Bón Dạng Lỏng HUMIX Chuyên Dùng Cây Ăn Trái cung cấp dinh dưỡng tức thời cho cây xoài vào các giai đoạn khủng hoảng dinh dưỡng hoặc giai đoạn quyết định năng suất. Đặc biệt thời kỳ kinh doanh có thể phun hoặc tưới 4 lần Phân Bón Dạng Lỏng HUMIX CD Cây Ăn Trái vào các thời điểm sau: - Phun lần 1: Sau khi thu hoạch, khi đợt chồi mới phát sinh và thành thục, lá đã chuyển sang xanh đậm. - Phun lần 2: Khi cây đã ra hoa đều, phát hoa dài 10 cm. - Phun lần 3 và 4: 1 và 2 tháng sau khi đậu trái. Chú ý: Tưới đẫm cho cây sau mỗi lần bón phân. Ngoài phân bón cũng cần bón thêm vôi cho đất nhất là những nơi đất có pH thấp, lượng vôi từ 5 - 8 tạ/ha/năm. Bón vôi vào cuối mùa nắng, rải vôi đều trên mặt đất sau đó cày đất bên ngoài tán cây sâu 20 - 25cm cho vôi phân tán đều vào tầng mặt. Xới nhẹ sâu đến 5 -7 cm bên trong tán cây.